Morbus Scheuermann
Wat is de ziekte van Scheuermann?
De wervelkolom heeft van nature krommingen. Wanneer het lichaam van de zijkant bekeken wordt is te zien dat de borstwervelkolom (waar de ribben aanzitten) een bolling heeft. Dit wordt kyphose genoemd. De nek en onderrug laten een holling zien die lordose genoemd wordt.
Bij de ziekte van Scheuermann (osteochondrosis juvenilis dorsi) heeft de wervelkolom een andere positie aangenomen. Bij mensen met Scheuermann is de kyphose in de borstwervels toegenomen. Hierdoor is de lordose in nek en onderrug dieper en vaak met een scherpere hoek.
Scheuermann komt het meest voor bij jongens en openbaart zich ongeveer tussen de 11e en 16e levensjaar in de puberteit en wordt daardoor ook wel juveniele kypfose genoemd. Waarschijnlijk is het in aanleg in de wervelkolom voor de groeistoornis van de borstwervelkolom al aanwezig vanaf de geboorte en is het hebben van Scheuermann erfelijk. Door deze stoornis groeien de wervels van met name de 6e t/m de 12e borstwervel ongelijk en wordt de achterkant aan de rugzijde hoger dan de voorkant aan de buikzijde die achterblijft in groei. Dit veroorzaakt de vergrote kypfotische bocht van de borstwervelkolom. Omdat u wel rechtop wilt blijven staan en de wereld in wilt blijven kijken passen de onderrug en de nek zich aan door scherpere bochten te maken in de lordose. Hierdoor krijgt de wervelkolom de karakteristieke vorm die de ziekte scheurermann genoemd wordt. De uiteindelijke diagnose wordt in minder dan 0,8 % van de nederlandse bevolking gesteld.
Hoe wordt de ziekte van Scheuermann ondekt?
In de puberteit wordt Scheuermann vaak ontdekt door de afwijkende houding van de schoudergordel. Deze gaat naar voren toe staan en afhangen. Over het algemeen hebben kinderen met Scheuermann geen pijnklachten. Ouders hebben een belangrijke signalerende functie in deze verandering vroegtijdig opmerken. Voornamelijk bij bukken is er een duidelijke kromming te zien van de borstwervelkolom (hyperkyphose) vanaf de zijkant gezien. Via huisarts en kinderarts kan er een vervolgtraject worden gestart dat vaak bij de orthopeed start.
Hoe wordt het vastgesteld?
Via beeldvormend onderzoek kan worden vastgesteld of de hoeken die wervelkolom maakt scherper worden. Dit gebeurt door middel van het maken van een röntgenfoto. Hierop kan met de meetmethode van Cobb bepaald worden welke hoeken de wervels onderling maken. Dit is de enige manier om de diagnose officieel vast te stellen. Officieus is al een sterk vermoeden uit te spreken op de uiterlijke kenmerken en de bijbehorende beperkingen in het bewegingspatroon.
Wat zijn de oorzaken?
Het is op dit moment niet duidelijk wat de ziekte van Scheuermann veroorzaakt. In de algemene opvatting is het wel met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid te stellen dat het om genetische factoren gaat. Deze factoren zouden tot gevolg hebben dat er tussenwervelschijf kwaliteitsvermindering (discusdegeneratie) plaatsvindt wat de wervellichamen dichter bij elkaar brengt. Tevens zou het verantwoordelijk zijn voor het verminderen van kwaliteit van de een deel van het wervellichaam die de ringapofyse genoemd wordt.
Welke klachten ervaren mensen met Scheuermann?
Veel mensen hebben Scheuermann, maar merken hier weinig van. De vervorming van de wervelkolom en de wervels zelf is in veruit de meeste gevallen geen opzichzelfstaand probleem op. Als er problemen zijn dan uiten die zich meestal in het minder goed samenwerken van de wervelkolom als keten en het aanpassen (compenseren) van andere lichaamsdelen hieraan. Dit kan klachten geven. Deze klachten kunnen het hele leven aanwezig zijn, echter zijn deze tijdens de puberteit vaak het meest prominent.
- Een veel gehoorde klacht is dat mensen zich beperkt voelen in de mobiliteit van de wervelkolom. Zij voelen zich stijf in met name buigen en strekken van de wervelkolom.
- Veel mensen ervaren ook klachten in de omgeving van de vergrote krommingen in de wervelkolom. Het kan variëren van milde tot ernstige pijnklachten die soms hinderlijk zijn in het dagelijks leven. Ze komen op bij lang statisch belasten zoals zitten of staan. Soms ontstaan de klachten juist na veel fysiek werk en worden meestal gerelateerd aan overbelasting van spieren, die door de afwijkende vorm van de wervelkolom harder moeten werken. De meeste klachten worden doorgaans aangegeven in de gebieden rond de 7e en 10e borstwervel.
- Het doormaken van Scheuermann in de puberteit wil niet zeggen dat er in het volwassen leven ook daadwerkelijk meer rugklachten zijn. Wanneer deze wel aanwezig dan zijn de klachten vaak voelbaar aan de overgang van de borst naar de lage wervelkolom. De kans op het krijgen hiervan neemt toe wanneer de kromming in de borst wervelkolom lager zit. Dit is vaker te zien bij fanatieke sportbeoefenaars.
- De kromming kan een gevoel van minderwaardigheid geven, hetgeen een psychische last kan vormen. Dit komt met name voor wanneer er een forse kromming is en er een zichtbaar ronde rug ontstaat.
- Scheuermann geeft een verhoogde kans van 20-30% op het krijgen van bochten in de wervelkolom in zijwaartse richting en hiermee een vergrote kans op scoliose. In extreme en uitzonderlijke gevallen ontstaat hieruit een vervolgaandoening die kyphoscoliose wordt genoemd.
- Mensen met Scheuermann hebben vaak last van vermoeidheidsklachten aan het einde van de dag.
- Uitzonderlijk zijn het krijgen van longproblemen. De volwassenen met Scheuermann hebben zelfs vaak een bovengemiddelde longinhoud met de daarbij passende grote borstvorm. De gedachte is dat dit een compensatie is voor het verlies aan ademdiepte.
- Het is mogelijk dat de krommingen van de wervelkolom tijdens het leven met 1-2 graden per jaar toenemen.
- In hele ernstige zeldzame gevallen kan het zijn dat door compressie de inwendige organen bedrukt raken met het toenemen van de leeftijd.
- Neurologische problemen komen als gevolg van Scheurermann nauwelijks voor.
Tips
- Activiteiten die de kromming stimuleren kunt u beter vermijden. Dit gaat om roeien, turnen hockey, judo, worstelen, trampoline springen en krachttraining van borstzijde.
- Activiteiten die juist de strekking stimuleren zijn aan te bevelen. Voorbeelden hiervan zijn: zwemmen met de schoolslag of borstcrawl, yoga en versterking van de strekspieren van de wervelkolom.
De traditionele behandeling van Morbus Scheuermann bij kinderen
Bij de behandeling van Scheuermann is het van belang om in een vroeg stadium te beginnen. Hoe eerder onderkend wordt dat de wervelkolom in een andere houding groeit dan er bij de meeste kinderen te zien is, des te effectiever kan er nog gebruik gemaakt worden van de groei om de vorm bij te sturen.
De traditionele behandelmethode van Scheuermann is oefentherapie gegeven door de fysiotherapeut, Mensendieck- of Cesar therapeut. De therapie is gericht op het tegen gaan van verdere kromming van de rug door middel van:
- Houdingsoefeningen
- Strekoefeningen van de wervelkolom
- Bewegingsadviezen
Wanneer blijkt dat de kromming in de rug ondanks de oefentherapie toch blijft toenemen wordt er geadviseerd een korset of brace te dragen tijdens de groei. Het idee is dat door externe druk van de brace de groei van de kromming wordt geremd. Dit is een intensieve vorm van therapie, omdat het korset tussen de 18-22 uur per dag gedragen dient te worden.
Helaas sorteert het dragen van een brace bij ongeveer 20% van mensen met Scheuermann onvoldoende effect. Een klein deel van deze groep zal tot operatie overgaan, met name wanneer er door de Scheuermann problemen gaan ontstaan in de wervelkolom of elders in het lichaam. Er wordt maar in enkele gevallen over gegaan tot deze belastende operatie waarbij er een risico is tot complicaties zoals infecties.
De traditionele behandeling van Morbus Scheuermann bij volwassenen
Wanneer iemand met Scheuermann is uitgegroeid dan is de kromming in de wervelkolom niet meer aan te passen. De kromming zit in de vorm van botten en gewrichten van het gehele lichaam opgesloten. Bot groeit in de richting van het gebruik (de belasting) en is het aannemelijk dat de vorm stabiel is of dat juist in kromming toeneemt gedurende het leven. Hierdoor kunnen er klachten ontstaan. Speren, pezen, ligamenten (banden) kunnen teveel op rek komen te staan, zenuw weefsel kan bekneld raken, etc. Dit kan lijden tot aanhoudende klachten waarmee een volwassene naar de huisarts gaat. De op dat moment aanwezige klacht zal dan behandeld worden. Er wordt mogelijk nog oefentherapie geadviseerd om de situatie stabiel te houden. Bij volwassenen kunnen ook klachten optreden die zo ernstig zijn dat er over wordt gegaan tot operatie. Dit is een zeer kleine groep.
Manuele Therapie e.s. als behandeling bij Scheuermann
Een nog niet veel gebruikte behandeling bij Morbus Scheuermann is Manuele therapie e.s. Deze therapie richt zich op het behandelen en verbeteren van de functie van gewrichtsketens, zoals de wervelkolom. Bij Scheuermann is de manier van bewegen van de wervelkolom aan het veranderen en dit tracht Manuele Therapie e.s. te beïnvloeden. Natuurlijk kan het niet de kern van het probleem (benige verandering) wegnemen, wel kan de therapie de gevolgen hiervan tegen gaan als aanvulling op de bestaande therapieën.
Bij kinderen geldt dat hoe vroeger er gebruik gemaakt kan worden van de groei des te effectiever Manuele therapie e.s. kan zijn. Het doel van de therapie is het begeleiden van de groei van de wervelkolom naar minder kromming en een meer neutrale positie van de rug als geheel.
Lees hier meer over de behandeling met Manuele Therapie e.s. bij Mobus Scheuermann